In 1908 bracht Samuel van Houten een wet tot stand die kinderen moest beschermen tegen mishandeling, verwaarlozing en moreel gevaar. Een dappere stap voor die tijd. De staat kreeg – met tegenzin – het recht om in te grijpen wanneer het misging in het gezin. De Wet van Houten was doordrenkt van morele verantwoordelijkheid. Maar wie goed kijkt naar 2025, vraagt zich af: wie beschermt het kind vandaag tegen het systeem zelf?
Waar de wet ooit bedoeld was als laatste redmiddel, is uithuisplaatsing nu voor duizenden kinderen per jaar een standaardprocedure geworden. Niet op basis van liefdevolle zorg, maar op basis van risicotaxaties, scoringsmodellen en een productiebudget. In plaats van zorg werd het een verdienmodel: Jeugdzorg als winstmodel.
Een zorgsysteem zonder stem
Ouders die de moed hebben om te spreken, botsen op een gesloten bolwerk. Feedback wordt niet beloond maar afgestraft – een pijnlijke waarheid die treffend wordt blootgelegd in:
“Wie het systeem bevraagt, wordt het systeem zelf. Wie de stem verheft, verliest de toegang.”
Wanneer de stem van de ouder ontbreekt, groeit de afstand tussen systeem en samenleving. Die stilte snijdt dieper dan men denkt:
De schijn van onafhankelijkheid
De afhankelijkheid van het systeem is subtiel georganiseerd. Wie denkt dat er onafhankelijke vertrouwenspersonen zijn die ouders beschermen, leest hopelijk deze analyse over Jeugdstem.
Een kind opvoeden doe je met een dorp
Het wordt tijd dat we teruggrijpen op iets dat ouder is dan Van Houten: gemeenschapszin. Zoals gesteld in “Een kind opvoeden doe je met een dorp”, gaat opvoeden over gedeelde verantwoordelijkheid. Geen machtsuitoefening van bovenaf, maar een netwerk van liefde, betrokkenheid en samenwerking. Het is die oproep die ook doorklinkt in “Een liefdevolle boodschap aan de ouder in strijd”.
Naar een waardengedreven samenleving
De huidige jeugdzorg verzaakt in het erkennen van menselijke waardigheid. De oplossing ligt niet in nóg een wet, nóg een instantie, maar in het hervinden van het menselijke fundament: jeugdzorg in een waardengedreven samenleving.
We hebben nieuwe handvatten nodig, zoals het Nieuw handboek voor de jeugdzorg, maar vooral ook nieuwe moed – om het gesprek opnieuw aan te gaan.
Slot: Tijd voor herwaardering van menselijke waardigheid
Van Houten handelde in de geest van bescherming. Vandaag hebben we bescherming nodig tegen een systeem dat zich beroept op zijn naam, maar zijn morele kern verloren is.
Het is tijd dat we een nieuwe Kamer bouwen. Geen Kamer van macht, maar een waardegedreven gemeenschap: De Kamer van Sociale Waarden.
“Kinderen verdienen geen uitplaatsing. Ze verdienen uitzicht.”
